Şehrin derdiyle dertlenen her platformda Urfa'nın öz sermayelerinin korunması ve istenilen noktaya gelmesi adına öneriler ve girişimlerde bulunan Ziraat Fakültesi öğretim üyesi, TEMA Vakfı Şanlıurfa İl Temsilcisi Prof. Dr. Ali Rıza Öztürkmen, Urfa fıstığını ele aldı.
Dünya genelinde en çok fıstığın Amerikada üretildiği söyleyen Öztürkmen, Türkiye'de yetişen fıstığın yüzde kırkını Şanlıurfa'da üretildiğini ve bu fıstığın dünya çapında yayılması, markalaşması ve piyasa girmesi için Bronte örneğinin uygulanması önerisinde bulundu.
Öztürkmen, 5 ana madde önerisi ile Urfa fıstığının istenilen yere geleceğini belirtti.
Urfa Fıstığının katma değere dönüştürecek sanayi ve markalaşma adımlarının yeterince atılmadığını sözlerinde belirten Öztürkmen, yaptığı yazılı açıklamasında şu ifadelere yer verdi;
"Şanlıurfa'da Fıstık Üretimi ve Bronte Örneği: Bir Sanayi ve Tanıtım Fırsatı
Dünya Antep fıstığı üretiminde 2021 - 2022 üretim sezonunda ABD 336 bin ton ile ilk sırada yer almaktadır. Aynı üretim sezonunda İran 205 bin ton, Türkiye 85 bin ton, Suriye 70 bin ton ve AB 22 bin ton üretim ile ABD'yi takip etmektedir. Türkiye, dünya Antep fıstığı üretiminin %12'sini karşılamaktadır.
Türkiye, dünya çapında Antep fıstığı üretiminde önemli bir konuma sahiptir ve bu üretimde Şanlıurfa liderliği elinde tutmaktadır. Ancak, bu değerli ürünü ekonomik katma değere dönüştürecek sanayi ve markalaşma adımları yeterince atılmamıştır. Bu eksiklik, Şanlıurfa’nın tarımsal üretim gücünü ekonomik avantajlara dönüştürmesini engellemektedir.
Bronte Kasabası: Bir Başarı Hikayesi
İtalya’nın Sicilya Adası'nda yer alan Bronte kasabası, Avrupa’nın en kaliteli şam fıstıklarını üretmesiyle ünlüdür. Bronte’nin şam fıstığı üretimi toplam 2.000 hektarlık bir alanda gerçekleşmekte olup, yıllık 3.000 ton üretimle dünya pazarında önemli bir paya sahiptir. Bu fıstık, hem coğrafi işaretle koruma altına alınmış hem de dünya çapında tanıtılmıştır. Bronte, bu başarısını şu adımlara borçludur:
- Şam Fıstığı Festivali: Bronte, her yıl düzenlenen şam fıstığı festivaliyle dikkat çeker. Bu etkinlikte ürünün gastronomik, kültürel ve ekonomik önemi vurgulanarak dünya çapında tanıtımı yapılmaktadır.
- Katma Değerli Ürünler: Bronte şam fıstığı sadece çerez olarak değil, dondurma, tatlı, pesto sosu ve çeşitli gurme ürünlerin hammaddesi olarak kullanılmaktadır. Bu ürünler, küresel pazarda yüksek fiyatlarla alıcı bulmaktadır.
- Kooperatif ve Sanayi İşbirliği: Küçük üreticiler, kooperatifler aracılığıyla desteklenmekte ve işlenmiş ürünlerle gelirlerini artırmaktadır. Bu sayede yerel ekonomi güçlenirken, küresel markalaşma da sağlanmıştır.
Şanlıurfa İçin Öneriler
Şanlıurfa, Bronte modelini örnek alarak şu adımları atabilir:
- Fıstık Festivali Düzenlenmesi
Şanlıurfa’da düzenlenecek bir Antep fıstığı festivali, yerel üreticilerin ürünlerini tanıtmasına olanak sağlayabilir. Festival, aynı zamanda kültürel ve turistik bir etkinlik olarak bölgeye olan ilgiyi artırabilir.
- Sanayi ve İşleme Tesisleri Kurulması
Şanlıurfa’da, Antep fıstığından katma değerli ürünler üretecek tesislerin kurulması teşvik edilmelidir. Örneğin, Bronte’nin yaptığı gibi tatlı, sos ve çikolata üretimi ile Şanlıurfa fıstığının dünya pazarında yer bulması sağlanabilir.
- Coğrafi İşaret ve Markalaşma
Şanlıurfa fıstığının tescillenerek uluslararası coğrafi işaret alması, küresel pazarda ürünün ayırt edici bir kimliğe sahip olmasını sağlar.
- Kooperatifleşme ve Küçük Üreticilerin Desteklenmesi
Küçük üreticilerin desteklenmesi, kooperatifleşmenin teşvik edilmesi ve toplu işleme olanaklarının sağlanması, üretim maliyetlerini azaltabilir ve gelirleri artırabilir.
- Sayısal Hedefler ve Veriler
- Türkiye’nin yıllık fıstık üretimi 250.000 ton olup, bunun yaklaşık %40’ı Şanlıurfa’dan sağlanmaktadır.
- Dünya fıstık ihracatı pazarında Türkiye’nin payı %12’dir. Ancak bu oran, işlenmiş ürünlerle katma değer sağlanarak artırılabilir.
- Şanlıurfa’daki mevcut fıstık ağaçlarının ekonomik verimlilik oranı %70’tir. Bu oran, modern tarım yöntemleriyle %90’a çıkarılabilir.
Sonuç olarak; Bronte’nin küçük bir kasaba olmasına rağmen şam fıstığında dünya çapında bir marka yaratması, Şanlıurfa için ilham verici bir örnek olmalıdır. Doğru bir strateji ile Şanlıurfa, sadece fıstık üretiminde değil, bu üründen elde edilecek sanayi ve ticari kazançlarda da dünya lideri olabilir."
